Checkpoint Charlie

Checkpoint Charlie was in de tijd dat Oost- en West-Berlijn gescheiden waren een controlepost, ook wel wachthuis genoemd. Het is vandaag de dag een van de bekendste bezienswaardigheden van Berlijn, omdat dit herinnert aan het feit dat vrijheid en vrij zijn een kostbaar goed is.

Geschiedenis van Checkpoint Charlie

Na de Tweede Wereldoorlog werd Berlijn opgesplitst in 4 delen (Russische, Amerikaanse, Franse en Britse sector). Het Russische deel dat in Oost-Berlijn lag behoorde tot de DDR (Oost-Duitsland).

Immigratie beperken

De Democratische Duitse Republiek (DDR) ontstond in 1949. Dit gebied was door de Sovjet-Unie bezet nadat Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog was verslagen. Na de oorlog emigreerden veel mensen van Oost- naar West-Duitsland. Tot 1952 was het relatief eenvoudig om van oost naar west te komen, maar zelfs naar het sluiten van de grens tussen het oosten en het westen, lukte het ruim 3,5 miljoen Oost-Duitsers tot 1961 om te vertrekken naar het westen. Dit waren circa 20% van alle inwoners en onder de emigranten zaten relatief veel hoogopgeleide burgers waaronder artsen, advocaten, technici en ingenieurs.

Om dit te stoppen werd er op 13 augustus 1961 een grens met prikkeldraad gemaakt, dit was het begin van de Berlijnse Muur. Een paar dagen later werd begonnen met het bouwen van een echte muur. Op bepaalde delen langs de muur werden ook mijnen geplaatst om het vluchten verder te bemoeilijken. Checkpoint Charlie was een van de controleposten die ervoor zorgden dat ze in kaart kregen wie Oost-Berlijn binnenkwam en verliet.

Grensbewaking

De grens tussen Oost- en West-Duitsland werd tijdens de Koude Oorlog zwaar bewaakt met onder meer de Berlijnse Muur (1961-1989) en controleposten. Checkpoint Charlie was een controlepost waar buitenlanders van West- naar Oost-Berlijn konden komen. Het vormde de grens tussen de Russische en Amerikaanse sector.

In 1961 stonden bij de grensovergang Russische en Amerikaanse tanks tegenover elkaar in de Friedrichstrasse. De Amerikanen waren het er niet mee eens dat mensen met een Amerikaanse paspoort gecontroleerd werden omdat dit in hun ogen tegen de gemaakte afspraken was. Uiteindelijk bleef het aan beide kanten bij dreigen.

Tragedie

Vlakbij het checkpoint probeerde Peter Fechter in 1962 uit de Duitse Democratische Republiek (DDR) te vluchten. Hij werd echter beschoten door de soldaten die zich aan de oostkant bevonden. Aangezien hij aan de oostkant van de muur lag, durfden of konden de Amerikanen en West-Duitsers hem geen hulp bieden. Nadat hij het leven had gelaten, werd hij door de grenssoldaten aan de oostkant afgevoerd. Een monument met de tekst ‘hij wilde alleen vrijheid’ herinnert aan deze gebeurtenis.

Alpha, Bravo, Charlie

De naam Charlie is afkomstig uit de derde letter het spellingsalfabet van de NAVO. Zo bestond er ook een checkpoint Alpha bij Helmstedt en Checkpoint Bravo in Dreilinden.  Als de meest in het oog springende grensovergang, werd en wordt Checkpoint Charlie is films en boeken vaak aangehaald, dit verklaart mede de grote populariteit van deze bezienswaardigheid in Berlijn.

Checkpoint Charlie Berlijn

Verwijderen en terugplaatsen van Checkpoint Charlie

Na de val van de muur in 1989 werd Checkpoint Charlie gesloten. De Duitsers wilden het verleden zo snel als mogelijk achter zich laten. Deze grenspost werd daarom vervolgens verwijderd uit de Friedrichstraße. Toen de jaren verstreken, realiseerde men zich dat dit checkpoint wel degelijk nog een symbolische functie kon hebben. Bovendien zou aan de hand van dit controlehuisje het verhaal van de grens tussen Oost- en West-Berlijn worden uitgelegd. Daarom werd in 2000 een kopie van het originele huisje teruggeplaatst op de oorspronkelijke plek.

Witte kruizen

Na de val van de muur werd het wachthuis afgebroken, tien jaar later werd hiervan echter een exacte kopie herplaatst. Bij de voormalige controlepost bevinden zich ook witte kruizen die herinneren aan de slachtoffers die vielen tijdens vluchtpogingen van Oost- naar West-Berlijn.

Mauermuseum

In het Mauermuseum vind je kunst, beelden en objecten die een link hebben met de Berlijnse Muur of Checkpoint Charlie in het bijzonder. Je ziet hier ook beelden van mensen die een poging deden om van Oost- naar West-Berlijn te vluchten. In dit museum krijg je een beter beeld van de situatie bij Checkpoint Charlie en de grens tussen het oosten en het westen. Dit is tegenwoordig bijna niet meer voor te stellen, maar het confronteert ons nog maar weer eens met het feit dan vrijheid en vrij zijn niet vanzelfsprekend is.

Vandaag de dag is het wachthuis en het bijbehorende Mauermuseum dagelijks  van 9:00 tot 22:00 uur te bezoeken.

Unter den Linden naar Friedrichstrasse

Als je Checkpoint Charlie wilt bekijken, is het een goed idee om de bezienswaardigheden rondom deze bezienswaardigheid direct ook mee te pakken. Op circa 1 kilometer afstand hier vandaan vind je de Pariser Platz, waar de Brandenburger Tor te zien is. DIt is de voormalige toegangspoort tot Berlijn en een van de meest gefotografeerde plekken van de hoofdstad. Vanaf hier kun je de laan Unter den Linden aflopen. Je komt onder meer langs de Neue Wache en het Duits Historisch Museum. Direct naast deze laan bevindt zich de Bebelplatz, hier kun de de Humboldt Universiteit en de Sint Hedwigskathedraal aanschouwen. Direct hierachter vind je de Gendarmenmarkt, dit wordt door velen betiteld als het mooiste plein van Berlijn met onder meer de Duitse Dom, Franse Dom en het Konzerthaus. Je bent nu op slechts een paar honderd meter verwijderd van de Friedrichstrasse waar de wereldberoemde grenspost te zien is. Onderweg vind je tal van restaurants, barretjes en boetiekjes. Een wandeling vanaf de laan Unter den Linden naar de Friedrichstrasse is dus zeker de moeite waard.

Checkpoint Charlie bezoeken

Het originele wachthuisje van Checkpoint Charlie werd na de val van de muur afgebroken. Een exacte replica is echter nog steeds te bezichtigen. Als je naar het wachthuisje toeloopt, zie je langs de kant van de weg een lange wand waarop informatie te lezen is over dit checkpoint en confronterende verhalen die het algemene en het persoonlijke verhaal vertellen van de scheiding tussen het oosten en het westen en welke gebeurtenissen zich bij dit wachthuis hebben afgespeeld. Als je dit leest en de afbeeldingen ziet, lijkt dit bijna surrealistisch. Het is zelfs mogelijk om met acteurs in militair uniform op de foto te gaan met op de achtergrond Checkpoint Charlie.

Checkpoint Charlie bezoeken

Een bezoek aan deze voormalige grenspost in Berlijn is zeer de moeite waard omdat je naast dit voormalige Checkpoint ook een lange wand hebt waar verhalen beschreven staan die rondom Checkpoint Charlie hebben plaatsgevonden.

Deze bezienswaardigheid is via het openbaar vervoer goed te bereiken met de U-bahn (metro). Vanaf het Station U-Bahn Kochstraße/Checkpoint Charlie, is het slechts een paar minuten lopen.

Adres:        Friedrichstraße 43-45 , 10117 Berlin
Station:    U-Bahn Kochstraße/Checkpoint Charlie
Kaart:          Routeplanner Checkpoint Charlie

Heb je aanvullende tips of vragen over dit artikel? Geef dan hieronder een reactie.